'Informeren' is nooit het doel
We hebben niet altijd een duidelijk doel voor ogen als we een presentatie geven. De PhD-student geeft een praatje want ‘ik ben gevraagd om wat te vertellen over de voortgang over mijn onderzoek’. De professor spreekt op een conferentie want ‘het is toch wel een aardig event om op het podium te mogen staan’. Op een vergadering geeft een collega ‘gewoon even een korte update over de stand van zaken’. Maar wat willen deze sprekers precies bereiken? Een duidelijk doel kiezen levert je vaak een betere presentatie op, voor zowel jezelf als je publiek!
Informeren is altijd een middel tot iets anders.
De meeste sprekers voelen wel een zekere urgentie bij het delen van hun verhaal. Maar meestal is dat een onderbuikgevoel dat zich moeilijk in concrete woorden laat vangen. Vervolgens worden er slides bij elkaar gezocht, een verhaal gehouden, het publiek stelt nog wat beleefde, belangstellende vragen en dat was het dan. Een week later is er niks veranderd. Niet in het leven van de spreker en niet in die van het publiek. Dat kan anders. Elke presentatie kan een mogelijkheid zijn om de wereld te veranderen. Of in elk geval, jouw wereld en die van je publiek.
Als ik tijdens een presentatietraining vraag wat de reden is om een presentatie te geven, is het meest gegeven antwoord: ‘ik wil het publiek informeren’. Informeren is echter altijd een middel tot iets anders. En dat ‘andere’ is vaak dat onbestemde onderbuikgevoel. Toch is het expliciet maken van dat onderbuikgevoel enorm krachtig om een doeltreffende presentatie te geven.
Een voorbeeld
Stel, een spreker wil mensen informeren dat hij een gen heeft gevonden dat een bananenras beter bestand maakt tegen droogte. Als hij alleen ‘informeert’, dan komt er een standaard verhaal over de procedure van het onderzoek, de resultaten en de conclusie. Het publiek moet dan zelf maar uitzoeken wat ze met die informatie aan moeten. Maar misschien wil deze spreker wel geld voor vervolgonderzoek. Of dat de paper vaker wordt geciteerd. Of zoekt de spreker boeren die bereid zijn te experimenteren met het bananengen.
Als de spreker een van deze doelen kiest (die ook past bij het publiek in de zaal!) dan maakt dat de presentatie plots een stuk duidelijker en levendiger. Als het doel is om meer geld te krijgen, is het wijs om de urgentie van vervolgonderzoek aan te stippen “de banaan betekent voedselzekerheid voor miljoenen mensen over de hele wereld. Het is daarom enorm belangrijk dat we een banaan hebben die klimaatverandering het hoofd kan bieden.” Vaker geciteerd worden? Zeg dan iets als “in mijn paper staat precies beschreven hoe mijn methode werkt, voor iedereen die het wil lezen, scan de QR code op het scherm en download direct mijn paper.” Samenwerkingen aangaan? Aan helpt het om dat concreet te zeggen “ik zoek naar boeren die mijn nieuwe banaan willen telen. Als je me kan helpen, mail me alsjeblieft, op de slide staat mijn mailadres.” Ook kan de spreker in de voorbereidingen beter selecteren welke informatie relevant is en welke niet.
Een struikelblok is dat veel wetenschappers schroom hebben om een doel te hebben
Geld, samenwerkingen, citaties: het voelt allemaal wat egoïstisch om te vragen. Wetenschap zou gecommuniceerd moeten worden als objectieve, integere, op zichzelf staande kennis. Niets meer, niets minder. Daarom voelt louter ‘informeren’ als de meest zuivere route. Het probleem is alleen dat het tegelijk betekent dat het publiek er zelf maar kaas van moet maken. Maar het publiek heeft ook een druk leven. Ze bedenken niet zo snel uit zichzelf hoe het onderzoek van de spreker naar een hoger plan kan. Daarnaast worden er door de spreker geen keuzes en dus ook geen selectie in informatie gemaakt. Daardoor krijgt het publiek een stortvloed aan informatie over zich heen. Kortom: zowel voor de spreker als voor het publiek is de presentatie een prettiger verhaal als het doel verder gaat dan ‘informeren’.
Bedenk wat je graag wilt bereiken met je eerstvolgende presentatie
Wil je steun voor een nieuw idee in je onderzoek? Wil je dat jij wordt gezien als dé expert in jouw vakgebied? Wil je een gedragsverandering teweeg brengen bij de mensen in de zaal? Schaam je er niet voor, het mag! Als je een duidelijke drive voor ogen hebt, zal je verhaal alleen maar krachtiger zijn. Daar ben niet alleen jij, maar ook je publiek bij gebaat.